Motyw krzyża i golgoty w malarstwie religijnym jest niemalże tak stary, jak stare jest samo chrześcijaństwo. Od wieków wielu artystów z różnych dziedzin sztuki, w tym i malarstwa inspirowało się, i dalej się inspiruje golgotą, oraz cierpieniem Chrystusa na krzyżu. My jednak skupimy się na trzech okresach sztuki religijnej, a mianowicie średniowieczu, renesansie oraz w XIX wieku, aby przedstawić Państwu jak na przestrzeni wieków zmieniała się wizja golgoty oraz krzyża świętego.
Golgota i krzyż w malarstwie średniowiecznym
Doskonałym przykładem średniowiecznego malarstwa przedstawiającego obrazy z Golgotą jest „Tryptyk ukrzyżowania” autorstwa Rogiera van der Weydena. Na głównym panelu oprócz postaci ukrzyżowanego Chrystusa, są widoczne takie postacie jak Maria, matka Boska, która podtrzymywana jest przez ucznia Chrystusa, Jana Ewangelistę. Pozostałe dwie postaci to prawdopodobnie nieznani fundatorzy dzieła, co było dość popularnym działaniem w średniowieczu. Ponadto w oddali widzimy dwie postacie anielskie, namalowane ciemnoniebieską farbą. Dodatkowo mamy dwa boczne panele po obu stronach, po lewej jest przedstawiona święta Maria Magdalena wraz z Aniołem oraz puszką olejów do namaszczania, a z prawej strony święta Weronika z całunem turyńskim.
Krzyże na obrazach religijnych renesansu
Doskonałym przykładem malarstwa renesansowego jest obraz pod tytułem „ukrzyżowanie” autorstwa Jacopa Tintoretta. Obraz ten przedstawia mękę Chrystusa na krzyżu gdzie Chrystus i inni skazani są otoczeni tłumem ludzi, co raczej jest niespotykane, gdyż inne obrazy z krzyżami skupiają się raczej na kilku postaciach. Obraz budzi też wiele kontrowersji, gdyż widzimy na nim żołnierzy, którzy grają w kości o szaty Chrystusa, którzy są ubrani w ówczesne stroje wschodnie, co może być alegorią do walki z Turcją. Jeżeli chodzi o barwy zastosowane, to autor stworzył ciekawą grę czerni z jasnymi kolorami, dzięki czemu mamy zachowaną poważną atmosferę, a jednak obraz sam w sobie nie jest ciemny.
Obrazy z górą Golgota w malarstwie XIX wieku
Również nasi rodzimi artyści mają swoją pewną cegiełkę w kształtowaniu wizerunku krzyża i Golgoty. Przykładem jest tutaj obraz „Golgota” autorstwa Jana Styki. Jest to nietypowe przedstawienie męki pańskiej, gdyż postacie na obrazie mają historyczne stroje oraz krzyże, na którym powieszono Chrystusa i dwóch złoczyńców mają kształt litery T. Może to wynikać między innymi z wiedzy historycznej, jaką posiadał Jan Styka. Obraz to spora panorama, którą można obejrzeć w USA w Glendale.
Podsumowanie
O ile wizerunek Golgoty ulegał zmianie, wraz z epokami, w jakimi była ona przedstawiana, o tyle krzyż wraz z wiszącym na nim Chrystusem nie uległ większym zmianom na przestrzeni wieków. Stał się on uniwersalnym, ponad wiekowym symbolem chrześcijaństwa. Równocześnie bardzo często Golgota przedstawiana jest na obrazach razem z krzyżem i męką Chrystusa.
