Madonna z dzieciątkiem to jeden z najpopularniejszych motywów w malarstwie sakralnym. Ukazywana na nich Maria z Nazaretu, żona św. Józefa trzyma w objęciach swego syna – Małego Jezusa Chrystusa. Nie da się więc ukryć, że są to jedne z najważniejszych z punktu widzenia Kościoła przedstawień. Wielokrotnie również są to obrazy, z którymi utożsamiają się nie tylko wierni, ale i całe narody. Doskonałym tego przykładem jest ofiarowany na Jasnej Górze przez Władysława Jagiełłę obraz „Matka Boska Częstochowska”, która stał się powodem zjednoczenia Polaków w okresie potopu szwedzkiego.

Obrazy Maryi z dzieciątkiem – charakterystyka

Maryja z Jezusem to bardzo częsty motyw w ikonografii i malarstwie sakralnym, który obecny jest w sztuce już od co najmniej V w. Pomimo upływu stuleci, nie sposób jednak zauważyć, że niezależnie od epoki, obrazy te posiadają wiele cech wspólnych. Nad głową Madonny z Dzieciątkiem zwykle znajduje się nimb, czyli charakterystyczna dla przedstawień świętych aureola. Maryja przedstawiana jest w sukni, z włosami zakrytymi chustą, co symbolizuje czystość i dziewictwo. Jej oblicze jest również łagodne oraz pełne miłości do dziecka. Patrząc na obraz Matka Boska z Dzieciątkiem, nie sposób nie zauważyć bijącego z niego, matczynego spokoju. Zdaniem historyków sztuki, można je podzielić m.in. na:

• Hodegetria – czyli „Wskazująca drogę do Zbawienia”. To najstarsze z malowideł, które ukazują Matkę Boską od frontu oraz z Dzieciątkiem na lewym ramieniu. Prawą ręką zazwyczaj wskazuje w stronę Jezusa, jednak go nie dotyka. Takie „chłodne” okazanie matczynej miłości znane jest już od czasów wczesnochrześcijańskich. Miały one zadanie reprezentacyjne – Matka Boska wskazuje wiernym drogę do Zbawienia, która de facto wiedzie przez Chrystusa;
• Eleusa – niekiedy określana jako „Matka Boska Miłosierna” ze względu na to, iż skłania głowę w stronę Dzieciątka, które znajduje się w pozycji siedzącej i obejmuje matczyną szyję. Motyw popularny od IX w.;
• Sacra Conversazione – czyli „Maryja tronująca z Dzieciątkiem”, która upowszechniła się w renesansowo–barokowym malarstwie włoskim. Tak przedstawiona Maryja z Jezusem otoczeni są postaciami świętych.

Matka Boża z Dzieciątkiem na obrazach

Pierwsze przedstawienia Matki Boskiej pochodzą już z początków naszej ery. Umieszczano je m.in. na ścianach chrześcijańskich grobowców i katakumb, które w pierwszych wiekach trwania chrześcijaństwa służyły wiernym jako miejsca spotkań. Jednak za najstarszy z obrazów przedstawiających Matkę Boską z Dzieciątkiem uważana jest „Salus Populi Romani”, czyli „Ocalenie Ludu Rzymskiego. Legendy przypisują autorstwo dzieła św. Łukaszowi, jednak zdaniem wielu historyków mogła ona powstać dopiero w V w. Warto również wspomnieć, że w 2000 r. Jan Paweł II ogłosił to dzieło symbolem Światowych Dni Młodzieży. Do najsłynniejszych wizerunków Matki Boskiej z małym Jezusem należą również m.in.: „Maesta”, czyli „Madonna z Dzieciątkiem i aniołami” (1280 r.), „Matka Boska Zwycięska” (1495 r.), „Madonna della seggiola” (1514-1514 r.) autorstwa Rafella, „Madonna Miłosierna” (1603 r.) autorstwa El Greco oraz wiele innych.